Nýverið var ég að hlusta á hlaðvarpsþátt hjá Poppsálinni um Stanford fangelsistilraunina. Í seinni hluta þáttarins (Ca. 23:30 mín.) ræðir Elva Björk þáttastjórnandi um það hvað þessi rannsókn segir okkur: „Skv. Zimbardo sýndi þessi rannsókn okkur svart á hvítu að hegðun okkur ræðst mun frekar af ytri þáttum eða aðstæðum frekar en innri þáttum eins og persónuleika.“
Þarna sperrti ég
eyrun enn frekar því þetta kallast á við ýmislegt sem ég hef verið að hugsa.
Svo ég komi hreint
fram; ég er miðaldra kona. Eftir að ég varð miðaldra kona þá er ég afskaplega
hallærisleg og gamaldags. En fyrst og fremst virðist ég vera algjörlega
ómarktæk. Mér finnst þetta satt best að segja mjög skrítið. Núna er ég búin að
vera á jörðinni í rúma hálfa öld og safnað að mér reynslu og visku. Ég er búin
að reyna ýmislegt. Einhverjum gæti dottið í hug að fullorðnar lífsreyndar konur
hefðu eitthvað til málanna að leggja – og auðvitað höfum við það. Það er bara
hunsað.
Reyndar ýki ég aðeins.
Ég hef meira eða minna verið ómarktæk alla mína ævi og það hefur mun meira með
kyn mitt að gera en aldur. En aldurinn hjálpar ekki, það er mér mjög ljóst.
Við sjáum það strax
í Hávamálum hversu ómarktækar konur eru:
Meyjar orðum
skyli manngi trúa
né því er kveður kona,
því að á hverfanda hveli
voru þeim hjörtu sköpuð,
brigð í brjóst um lagin.
Helga Kress ræddi
um þöggun kvenna í bók sinni Máttugar
meyjar.
Nöldrandi kona er
þekkt minni. En konur „nöldra“ (endurtaka sig) vegna þess að á þær er ekki
hlustað.
Við sjáum þessa
orðræðu ítrekað út um allt; þolendur kynferðisofbeldis ljúga (eru
ómarktækar).
Konur eru ítrekað
sagðar erfiðar
nú eða klikkaðar.
Allt snýr þetta að því að gera okkur ómarktækar. Og hvers vegna er svona
mikilvægt að konur séu ómarktækar gæti einhver spurt. Það er mjög einfalt svar
við því; Ef konur eru ómarktækar þá þarf ekki að hlusta á þær. Þá er
feðraveldinu ekki ógnað.
