Hvers vegna breytist ekkert?

Undanfarið hafa Íslendingar séð glitta í rotinn og ógeðslegan heim frændhygli og sérgæsku bak við tjöld stjórnmálanna. Svona hefur þetta verið lengi og flestir vitað það en einhverra hluta vegna hefur ekki tekist að hreinsa til. Alls konar lög og reglur hafa verið sett en það ekki dugað til. Ástandið virðist jafnvel versna ef eitthvað er.

Stjórnarhættir hér í míkrókosmósinu Þingeyjarsveit hafa lengi truflað mig og ég hef bæði reynt að benda á það sem ábótavant er og jafnvel reynt að laga það með einstaklingsframtakinu en hvorki gengur né rekur. Enda finnst mér afskaplega vont að það þurfi einstaklingsframtakið til, að einstaklingurinn, í þessu tilfelli ég, þurfi að leggja sjálfan sig að veði.

Ég skal nefna dæmi til að skýra þetta nánar.

Þegar ég sat í sveitarstjórn 2010-2014 hringdi ég margoft í Samband íslenskra sveitarfélaga. Fyrir utan eitt skipti fékk ég aldrei skýr svör. Mér fannst og finnst enn með ólíkindum að hægt sé að sameina tvo grunnskóla í sveitarfélagi undir liðnum Fundargerð fræðslunefndar í fundarboði. Það var komið aftan að minnihlutanum sem gat, fyrir utan 5 mínútna fundarhlé, ekki rætt saman að neinu ráði né haft samband við baklandið til skrafs og ráðagerða. Einu svörin sem Sambandið gat gefið var að þetta væri óvenjulegt.

Eina skiptið sem ég fékk skýrt svar var þegar gefa átti öllum kennurum Þingeyjarskóla kennsluafslátt að það væri gegn umboði Samningsnefndar sveitarfélaganna.

Í fyrra þegar fólki var sagt upp vegna fækkunar starfa en frænka sveitarstjórnarfulltrúa meirihlutans var ráðin í nýja stöðu sem ekki var auglýst var mér eiginlega alveg nóg boðið. Í fyrsta lagi var þetta gert með mjög skítlegum hætti gagnvart öðrum fyrrverandi stjórnanda svo ekki sé talað um kennarana sem sátu eftir atvinnulausir eftir verulega kaldar kveðjur. Í öðru lagi þá er kveðið mjög skýrt á um það í lögum og kjarasamningum að öll ný störf eigi að auglýsa. Það hefur aldrei verið deildarstjóri í Þingeyjarskóla. Það var enginn deildarstjóri í Hafralækjarskóla. Þetta er eins splunkunýtt starf og það frekast getur verið.

Það eru takmörk fyrir tímanum og úthaldinu sem ég hef í hreinsunarstarf sem enginn vill hvort sem er að ég sinni en af prinsippástæðum hringdi ég í KÍ. Eina svarið sem ég fékk þar var að þetta væri ekki „alveg hreint“ en sennilega væri best að ég hringdi í Menntamálaráðuneytið. Ég hringdi í Menntamálaráðuneytið og talaði þar við mann sem vildi sem minnst segja. Sennilega væri nú best að ég hringdi í Samband íslenskra sveitarfélaga. Ég þóttist vita að það hefði ekkert upp á sig en hringdi samt. Svörin voru  japl, jaml og fuður. Sennilega væri nú best að ég hringdi í Menntamálaráðuneytið! Nefnilega.

Að ákveðnu leyti er þetta skiljanlegt. Þetta snýst um lagatúlkun og embættisfólk vill ekki setja fram ákveðna túlkun. Til þess eru dómstólar eða úrskurðarnefndir. En til að fá dóm eða úrskurð þarf einstaklingur að setja fram kæru. Það er þar sem hundurinn liggur grafinn.

Í smáu samfélagi eins og Þingeyjarsveit er erfitt fyrir einstaklinginn að rísa upp á móti ættarveldunum. Félagsleg útskúfun og mannorðsmissir blasir við. Jafnvel lífsviðurværið er í hættu. Þá er betra að þegja. Þess vegna breytist ekki neitt.