"Bóndinn og bróðir hans"

Þegar ég flutti úr Reykjavík í sveitina 2005 var ýmislegt sem ég ekki þekkti. Í Reykjavík t.d. flytur fólk að heiman þegar það er orðið fullorðið. Svo selja foreldrarnir húsið sitt/íbúðina og fólk er ekkert að spá í það meira. Engir átthagafjötrar. Atvinna bænda byggist hins vegar á landi, þeir verða að hafa land til að rækta hey ofan í skepnurnar og stórar byggingar utan um þær svo þeir eru átthagafjötraðir að miklu leyti.

Þetta er auðvelt fyrir fyrstu fjölskylduna á staðnum en svo versnar í því þegar börnin ættu að taka við. Á Íslandi er nefnilega jafn erfðaréttur. Það þýðir að öll börnin fá jafnan arfshlut. Þetta er auðvitað ekkert mál ef engin/n vill taka við búi en erfiðara þegar einn vill taka við búi og þarf að kaupa alla hina út. Það er líka erfitt ef fleiri en einn vilja taka við því þá þarf að deila hlutunum og búa saman í sátt og samlyndi. Ég tala um karlkyn því þótt stelpurnar vildu taka við þá var það lengi vel ekki í boði. Sumir foreldrar létu búið frekar fara í eyði eða neyddu óviljuga syni til að taka við en hleypa dætrum sínum að.

Eftir því sem tíminn leið lærði ég betur á umhverfi mitt. Mér var t.d. sagt frá „bóndanum og bróður hans.“ Sögumaður sagði frá á þá leið að á mörgum bæjum væri því þannig háttað að þar byggju saman tveir bræður. Annar væri giftur með börn og bærist á, væri bóndinn á meðan hinn væri ógiftur og ynni öll verkin á bak við tjöldin. Hann var þá bróðirinn, vinnuþrællinn sem enginn vissi um. Á þessum tímapunkti var ég 35 ára, örlaga piparjúnka og aumingjagóð með afbrigðum og tók alveg út fyrir alla þessa aumingja bræður sem þræluðu í sveita síns andlits án nokkurrar viðurkenningar.

Stuttu seinna átti ég annað samtal við konu sem var gift einum svona bónda. Henni var ekki skemmt. Greinilega búin að heyra það aðeins of oft að mágur hennar héldi uppi búinu og maðurinn hennar ynni mest lítið.

En fyrirbærið bóndinn og bróðir hans er samt til. Einhverra hluta vegna þá verður sá bróðir sem giftir sig og eignast fjölskyldu ósjálfrátt bóndinn í hugum fólks. Það má alveg telja það ósanngjarnt en þannig er það nú samt.  Auðvitað verður sá einhleypi frekar sorrí,  svekktur og sár. Í fyrsta lagi er líf hans ekki að ganga upp eins og hann vildi. Í öðru lagi þarf hann að horfa upp á bróður sinn fá allt það sem hann sjálfur vill. Í þriðja lagi setur samfélagið hann í annað sæti.  Svo kraumar ófullnægða kynhvötin undir öllu. Fólk getur orðið biturt af minna tilefni.

Hér í sveitinni er bróðir sem virti konu bróður síns ekki viðlits. Hún var bara alveg ómöguleg. Hjónin skildu og bóndinn fékk sér aðra konu. Núna er sú kona ómöguleg og bróðirinn virðir hana ekki viðlits.

Stundum gengur biturðin svo langt að hún er tekin út á börnum bóndans líka. Einn bróðirinn tók yfir búskapinn. Þegar hann hætti vildu börn hins kaupa kúakvótann. Nei, frekar gaf hann kvótann á næsta bæ en selja þeim hann.

Ég veit ekki hvernig það er í öðrum sveitarfélögum en hérna er þetta hugtak vel þekkt og flestir þekkja einhverjar sögur. Nú er auðvelt að hlæja að beiskum og bitrum karlfauskunum sem hafa spólað sjálfa sig fasta í pytti óhamingjunnar.  En áður en þið gerið það þá skulum við muna eftir meðlimum Incel hreyfingarinnar sem eru því miður stórhættulegir.

Við ættum sennilega að vera þakklát fyrir það að pipruðu bændadurgarnir eru bara skrítnir og bitrir.